Verslag Zesde HART College Symposium, Amstelveen 29 maart 2019
Er waren zo’n 120 gasten aanwezig tijdens dit symposium over schaamte in Amstelveen.
Bij de eerste spreekster kreeg ik buikpijn. Ze herkende het zwijgen van 2 kinderen niet. De joviale vader, de timide moeder en het zwijgende kind. Dan zouden toch alle alarmbellen moeten rinkelen? Na een warrige presentatie ging het vooral over haar eigen schaamte. Waarom had ze het niet gezien en ging het ene gezin na een half jaar weg? Het meisje kwam later weer terug met haar moeder en toen eindelijk pas duidelijk was dat er sprake was van incest, kwam het gezin niet meer. “Ben ik dan een slechte therapeut”, ja dat ben je inderdaad dacht ik bijna hardop. Tenenkrommend, hoe zwijgen niet herkend wordt.
Na een muzikaal intermezzo was er een verhaal, voorgelezen door schrijfster Thérése Bravenboer zelf. Daar was iedereen stil van.
De logische, maar uiterst destructieve beschermingsmechanismen die schaamte en schuld heten. Mw. Therese Bravenboer, Ervaringsdeskundige, EFT therapeut, voorzitter Stichting Revief. Het leven van vroeg getraumatiseerde mensen is veelal doordrenkt met pijn, schaamte en schuld. Jonge kinderen die aanhoudend getraumatiseerd worden, leren al vroeg zich te beschermen tegen het innerlijk weten dat volwassenen niet altijd te vertrouwen zijn. Dit weten is voor kinderen niet te verdragen. Om je voortbestaan als kind te garanderen heb je betrouwbare volwassenen nodig. Om je veilig te voelen, moet je kunnen vertrouwen op de onvoorwaardelijke liefde, zorg en bevestiging van je naasten. Als die niet veilig blijken te zijn, kan een kind niet anders concluderen dat het zelf niet klopt en het zelf dus wel slecht moet zijn. Dit beschermingsmechanisme maakt de wereld verklaarbaar, geeft een schijnveiligheid en een zekere mate van macht. Vroeg getraumatiseerde volwassenen kunnen vaak niet anders dan vanuit dit perspectief naar zichzelf te kijken. In deze lezing wordt u meegenomen in de verwarrende wereld van vroeg getraumatiseerde mensen en wordt het uiterst logische, maar destructieve proces geschetst van het overlevingsmechanisme dat schaamte en schuld heet.
Na de pauze was er een interessante presentatie over Ervaringsdeskundigheid
Ervaringsdeskundigheid en de existentiële voedingsbodem van pijn en schaamte bij vroege traumatisering. Je wilt ervan af, de samenleving wil ervan af maar het maakt ook wie je bent. Dr. Alie Weerman, Psycholoog, Lector GGZ en Samenleving, kenniscentrum Gezondheid en Welzijn, hogeschool Windesheim. Ervaringsdeskundigheid is geworteld in persoonlijke ervaringen met onmacht, ontwrichting, trauma. De existentiële voedingsbodem is doordrenkt met pijn en schaamte. Een voedingsbodem die je liever niet had gehad. Waar je vanaf wilt, maar waarop je desondanks geënt bent. Waardoor je – lijfelijk en soms woordloos – weet hebt van de gevaren van het bestaan. Angstwekkende oncontroleerbare gebieden willen we het liefst verdonkeremanen. Dat geldt niet alleen voor degenen die lijden, maar ook als samenleving willen we het geweld, het tragische en onmaakbare liever laten verdwijnen in snelle oplossingen met veel nadruk op zelfmanagement. Hoe kun je nu trots zijn op een deskundigheid die is gebaseerd op lijden en onrecht? Waarom zou je in opleiding of werk deze duistere onverdraaglijke kanten van je leven aan het licht willen brengen er een deskundigheid op willen baseren?
Hier een ouder filmpje over ervaringsdeskundigheid
Van deze mevrouw heb ik een aantal notities:
- Zelfstigma = chronische schaamte. We lijden aan de (vermeende) blik van de ander. Je overschreeuwt of verinnerlijkt die blik.
- Het is verinnerlijking van een norm.
- Liegen doe je om het oordeel van de ander te voorkomen.
- Schaamte is heel diffuus, het verhinderd zelfreflectie
- In een existentiële crisis zeg je:
- ik doe er niet toe
- ik wil controle
- waar ben ik gebleven
- ik schaam me
- ik kan niet leven
- ik ben doodsbang
- ik wordt vernietigd
- ik wil vrij zijn
- ik ben doodsbang
- Existentiële dilemma’s zijn:
- leven / dood
- vrijheid / beperktheid
- verantwoording / schuld
- verbinden / eenzaam
- betekenis / zinloosheid
- orde / chaos
- trots / schaamte
- Schaamte is gezichtsverlies, je kunt schaamte trotseren
- Schaamte toelaten vraagt de moed om te zijn
Dankjewel Alie, prachtig!