Inmiddels heb ik ook de documentaire Leaving Neverland bekeken en het interview van Oprah met de twee slachtoffers. Wat een moedige mannen om zo hun verhaal te vertellen en hun schaamte te doorbreken. Na het kijken weet ik niet of ik nog naar de nummers van Michael Jackson kan luisteren. I’m Bad, Smooth Criminal en Thriller komen opeens in een ander daglicht te staan. The way you make me feel is nu vooral misselijk.
Het web van misbruik in Leaving Neverland
De uitzending van Leaving Neverland wordt voorafgegaan aan livestudiogesprekken o.l.v. Janine Abbring. Ze bespreken de context en impact van de documentaire. Een van de gasten is Iva Bicanic, Hoofd Landelijk Psychotraumacentrum & Centrum Seksueel Geweld. Zij legt uit dat het goed is van de is van die film dat het niet gaat of het wel of niet waar is (confirmation bias) maar dat die mensen hun verhaal kunnen doen. Door in de bewijsdrang te schieten ga je voorbij aan het verhaal van de slachtoffers. Je kunt volgens Janine Abbring niet zeggen: ik geloof slachtoffers van misbruik pas als er bewijzen zijn. Het geeft de complexiteit van de dynamiek van misbruik weer. Omdat alles achter gesloten deuren plaatsvind kan niemand stelling innemen. De documentaire gaat over de complexiteit van de dynamiek van het misbruik. Het gaat over het web zegt Iva Bicanic, niet over de spin of over de vlieg, maar over het web. Het web van geheimhouding, van isolatie, de ambivalente gevoelens, schuld en schaamte, de gevolgen, de zelfhaat, chantage, loyaliteit, vertrouwen, eenzaamheid, daar gaat de documentaire volgens Iva Bicanic over.
“Hoe je tegen jezelf wordt opgezet’. Wat een treffende uitdrukking van @confluencemedia #seksgeweld https://t.co/EzBM1FllFF
— Iva Bicanic (@IBicanic) 24 maart 2019
Peter Pan syndroom
In de documentaire Leaving Neverland schetst een van de slachtoffers dat hij tijdens het misbruik op de slaapkamer van Michael Jackson afwisselend naar een poster van Peter Pan kijkt en naar de handelingen van Michael. In het tweede deel van de docu, waarin het misbruik aan het licht komt, zie je Michael als hij naar de rechtszaal wordt begeleid. Hij is dan erg vermagerd, maar zijn gezicht is ook helemaal verbouwd. Hij heeft dan inmiddels een hele gekke wipneus. Toen dacht ik: het lijkt Peter Pan wel, het lijkt wel of hij op Peter Pan wil lijken. Toen snapte ik ook eens de naam Neverland.
Michael Jackson wilde echt Peter Pan wil zijn, hij wil onschuldig zijn. Hij tovert in zijn eigen hoofd een gevoel van onschuld door van zichzelf een Peter Pan te maken. Peter Pan nam ook kinderen mee op sleeptouw, naar een fantasiewereld. Dit maakt het hele verhaal nog enger dan eng. En de verkniptheid van de slachtoffers is dan helemaal te begrijpen. Het syndroom van Peter Pan is een informele term uit de psychologie. De term werd voor het eerst gebruikt door Aldous Huxley in zijn boek Island uit 1962. De term werd gepopulariseerd door dr. Dan Kiley in het boek The Peter Pan Syndrome: Men Who Have Never Grown Up (1983) en duidt op het verschijnsel dat sommige mannen zich op latere leeftijd puberaal, onvolwassen en narcistisch blijven gedragen en bang zijn om zich te binden. Naast narcisme treden bij deze mannen onbetrouwbaarheid, rebelsheid, woede, afhankelijkheid en manipulatiedrang op.
Onschuld
De documentaire laat ook de moeders van de twee slachtoffers aan het woord. De jarenlange ‘grooming’ van de kinderen en hun families wordt heel mooi in beeld gebracht. Niet alleen de kinderen zijn slachtoffer maar ook de ouders, broers en zussen. De familie uit Australië valt zelfs helemaal uit elkaar als de moeder besluit haar kinderen mee naar Amerika te nemen. Michael Jackson heeft zo op de moeder ingepraat dat ze in zijn onschuld trapt.
Dit geloof in de onschuld lijkt op het verhaal van de kleren van de keizer. De fans (de onderdanen) willen blijven geloven in de onschuld van God Michael. Ze negeren keer op keer de signalen een waarschuwingen van directe familieleden. De moeders willen heel graag blijven geloven in de droom, dus zij houden Michael Jackson op het voetstuk, en zij mogen dan in zijn schaduw staan. Het web wordt daarmee wederzijds geweven.
De kracht van het verhaal
Als je naar de documentaire kijkt kun je bijna niets anders dan de slachtoffers geloven. Je ziet hun worsteling met schaamte. Op het moment dat beide slachtoffers vader worden raken ze allebei in depressie. Ze worden door de komst van hun kind geconfronteerd met hun eigen kindzijn dat door het misbruik ernstig is beschadigd. Ze kunnen dan niet langer tegen zichzelf liegen en de leugen van Michael Jackson in stand houden. Ze hebben de leugens al te lang moeten vasthouden om het mooie plaatje niet te beschadigen. Het breekpunt van de beide, inmiddels volwassen mannen, is daarmee alles onthullend.
