Verlangens komen in veel vormen. De meest basale vorm is het verlangen naar heelheid. Je zou dan kunnen zeggen dat verlangen heimwee is naar je oorspronkelijke zelf, naar je kern. Naar wie je werkelijk bent, naar zelfrealisatie. Verlangen is een natuurlijke stroom van energie die gericht is op groei. Daarmee is verlangen ‘neutraal’. Echter, doordat we steeds meer afgedwaald zijn van onze kern, is het verlangen ook steeds meer afgedwaald. Ook is verlangen als zondig bestempeld in de loop der eeuwen. Daarmee is schaamte ontstaan.
Soorten verlangens
Naar buiten toe: Zelfrealisatie, autonomie, zelfontplooiing, manifestatie, creatie zou je allemaal vormen van verlangen kunnen noemen. Ze zijn allemaal gebaseerd op groei, op volwassen worden, zelf-expressie en heelheid.
Naar binnen toe: Verlangen ‘naar huis’, naar geborgenheid. Bij verlangen naar geborgenheid kun je bijvoorbeeld denken aan:
- plek
- steun
- voeding
- begrenzing
- bescherming
Je zou kunnen zeggen dat elk verlangen voortkomt uit een gemis. Als er aan verlangens niet voldaan kan worden door druk van buitenaf of door eigen (morele) opvattingen en overtuigingen, dan komen secundaire verlangens om de hoek kijken. Door het gemis aan autonomie of aan geborgenheid ontstaat ervaren we pijn. Deze pijn is vervolgens voedingsbodem voor verdoving. Een zuiver verlangen wordt dan gesublimeerd naar tijdelijk verlangen.
Onbeperkte verlangens
Verlangen bestaat alleen als er ook een gemis ervaren wordt. Hierbij kom je op het vlak van existentiële dilemma’s.
- leven / dood
- vrijheid / beperktheid
- verantwoording / schuld
- verbinden / eenzaam
- betekenis / zinloosheid
- orde / chaos
- trots / schaamte
Bij onbeperkte verlangens kun je ook denken aan vrede, liefde, geluk en stilte. Dit zijn gevoelens waar we allemaal naar verlangen. Als we daar niet bij kunnen of omdat we niet weten dat we eigenlijk daar naar op zoek zijn, nemen we genoegen met beperkte verlangens. Elk beperkt verlangen vervult een onbeperkte behoefte. Een verlangen naar een vakantie is een verlangen naar vrede. Maar hoe komt het dat we niet gelijk ’to the point’ komen en dat we onze verlangens niet op een onbeperkte manier vervullen? Het antwoord hierin ligt in verleiding, afleiding en misleiding. We worden als het ware weggetrokken van datgene waar we het diepst naar verlangen. Het gevolg is dat we niet vervuld raken en tijdelijk geluk najagen.
Beperkte verlangens – guilty pleasures
De lijst van tijdelijke, beperkte verlangens is oneindig. Dit is waar we de hele dag mee kunnen vullen en zelfs een heel leven. We eigenen ons iets toe waarmee we een tijdelijke behoefte opvullen. Een nieuwe auto, de laatste mode, film, een nieuwe partner, een mooie fles shampoo, vakantie en noem maar op. We jagen continue tijdelijke verlangens achterna. Sommige zijn legitiem, bij andere kortstondige bevredigringen heb je liever niet dat de buren het weten. Die scharen we dan onder de categorie guilty pleasures.
Door het achterna lopen van tijdelijke verlangens hebben we ook vaak onze neus gestoten. Als onze zintuigen een loopje met ons nemen kan het zelfs zijn dat verlangens ons heldere denkvermogen blokkeren. Je ziet bijvoorbeeld een mooie tas, je verlangt naar het gevoel om die tas te dragen en de wetenschap dat je er eigenlijk geen geld voor hebt parkeer je even voor het gemak. Je bent onder de indruk van iemand en je laat je daardoor misleiden omdat je goedgelovig bent. Met het najagen van beperkte verlangens en de bijbehorende missers, komt schuldgevoel om de hoek kijken. Je hebt je, door je zintuigen, laten verleiden door een taart, hebt hem helemaal opgegeten en je voelt je schuldig.
Adam en Eva
Voordat Adam en Eva uit het paradijs verstoten werden, bevonden ze zich in een staat van volledige gelukzaligheid. Ze waren heel, onbeschadigd en puur. Er was geen verlangen tot die rot slang langs kwam. Hij misleidde Eva door te zeggen dat er niets mis was met een beetje verlangen. Door het eten van de foute appel van de foute boom heeft, volgens het verhaal van de Bijbel, Eva ons in het verderf gestort. Het onpartijdige verlangen werd opeens een fout verlangen. En verlangens zijn vanaf dit moment besmet. Verlangens zijn er om geremd te worden want je ziet wat er van komt. Het probleem met het onderdrukken van verlangens is echter, dat je niet alleen de tijdelijke verlangens onderdrukt, maar ook de zuivere verlangens. Je kunt nu eenmaal niet plaatselijk verdoven als het om gevoelens gaat. Dit noem je schaamte. Het onderdrukken van verlangens zorgt ervoor dat we noch onze behoefte aan autonomie vervullen, noch gelukkig worden van tijdelijke bevrediging van verlangens.
Het concept dat sommige verlangens goed zijn en andere verlangens verkeerd, heeft ons het gevoel gegeven dat er iets mis is met ons op het moment dat we verlangen. Dit is schaamte. Er is echter geen goed of slecht verlangen, alleen onbeperkt verlangen en beperkt verlangen. Met beide is niets mis. Alleen het resultaat verschilt. Iemand die bijvoorbeeld verlangt naar rijkdom, verlangt misschien wel naar het resultaat wat hij behalen met die rijkdom. Misschien wil hij wel met die rijkdom meer met vrienden kunnen doen en is het werkelijke verlangen dat hij niet meer eenzaam is.
Authenticiteit en zuiver verlangen
Hoe meer je jezelf leert kennen en erachter kunt komen wat je werkelijke verlangens zijn, hoe meer je die verlangens kunt vervullen. Dit vereist wel dat je jezelf grondig onder de loep neemt. Weten wat je wil en wat je niet wil kan heel diffuus zijn als je door schaamte niet in staat bent tot zelfreflectie. Gelukkig zijn er oefeningen om achter je zuivere verlangens te komen. Te denken valt aan:
- Shadow Work
Schaamte houdt een deel van jezelf in de schaduw. Met schaamte leidt je een schaduwbestaan. Hoe kom je er achter wat er in de schaduw verborgen ligt? - Familieopstellingen
Hierin wordt een verlangen opgesteld en gekeken wat het verlangen in de weg staat of dat het wel je werkelijke verlangen is. - Kernkwadranten
Dit is een vorm van systemisch werk, van opstellen. Hierin wordt je kwaliteit, je valkuil, je uitdaging en je allergie zichtbaar. Je werkelijke verlangen is de balans tussen je kwaliteit en je uitdaging en de schaamte is je valkuil en je allergie, wat het verlangen tegenhoudt. - Meditatie
Door meditatie en het observeren van je gedachten kun je onderzoek doen naar je diepste verlangens. - Schaamte onderzoeken
Door te kijken waar je schaamte is, kun je er ook ook achter komen wat je verlangens zijn. Schaamtegevoelens zijn onderdrukte of niet vervulde verlangens. Onderzoek dus het tegenovergestelde en draai dat om.
