Narcisme is schaamte en schaamte is narcisme. Schaamte staat zelfreflectie in de weg omdat de pijn van telkens weer afgewezen te worden te groot is. Narcisme is een uiting van het gebrek aan zelfreflectie. De narcist is net als de perfectionist doodsbang dat zijn niet zo’n fraaie binnenwereld aan het licht komt. In plaats van zijn pijn en schaduwkant te verwerken, projecteert de narcist zijn duistere kant op een ander.
Niet hij maar de buitenwereld is verrot. De narcist treft geen enkele blaam en zal altijd met een vinger naar de ander wijzen. Het perfecte plaatje dat hij van zichzelf gecreëerd heeft moet koste wat het kost in stand gehouden worden. En daar zal hij alles voor doen, zelfs als het ten koste gaat van diegenen die naast hem staan. Een narcist kan zo een heel gezin, werksituatie of zelfs land controleren en terroriseren.
Narcisme en de kunst van het verhullen
De narcist is heer en meester in het creëren van illusie. Prachtige stofwolken en fantasieverhalen worden opgeworpen om jou zand in de ogen te strooien. Hij is er zelfs zo goed in dat hij er zelf ook in gelooft. En we trappen er met z’n allen in. Het is bijna onmogelijk om er niet in te tuinen, om je niet om de tuin te laten leiden. Ook niet als je zelf die narcist bent. Wat leven met een narcist zo pijnlijk maakt is dat het allemaal gebaseerd is op illusie.
Pas als een narcist zijn masker kan laten vallen komt er rust en ruimte. Voor zichzelf en zijn omgeving. Het probleem is echter: de narcist kan dat masker niet laten vallen. Hij zit er als het ware zelf in gevangen. De gevangenis van de verhulling is geen one-man show, het is een collectief gebeuren. De narcist kan namelijk niet gedijen zonder publiek. Net zoals de narcist zichzelf gevangen houdt, wordt hij ook gevangen gehouden door zijn ‘fans’. Het perfecte plaatje dat een narcist voor zichzelf wegzet wordt ook het perfecte plaatje voor zijn omgeving. En hoe fijn is het voor de fans dat dit plaatje heel blijft? De koning die het allemaal geweldig voor elkaar heeft is de beste koning. Daar willen we met zijn allen graag in blijven geloven. We helpen de narcist daarmee niet alleen in het zadel, we houden hem er ook in gevangen. En hoe perfecter het plaatje, hoe moeilijker het is om daar doorheen te prikken.
- Watch this video in English: Shame and ego – https://youtu.be/U2c6g3v0TIY
Narcisme als defensiemechanisme
Narcisme en schaamte zijn twee handen op een buik. Ze houden elkaar in leven. Het is de perfecte symbiose. Waar narcisme de buitenkant van het masker is, is zijn schaduwkant de binnenkant. Schaamte is dan weer de lijm die het masker op zijn plek houdt. Op het moment dat iemand in staat is om zijn eigen schaduwkant onder ogen te zien, heeft het masker geen bestaansrecht meer. Omdat de narcist niet naar zichzelf kan kijken zal de schaduwkant altijd schaduw blijven. De narcist zal elk verzoek om zichzelf onder de loep te nemen, zien als een aanval. Naar binnen kijken voelt voor hem of haar immers levensbedreigend. Wat je ook doet om tegen de narcist te zeggen dat hij of zij moet stoppen met zijn gedrag; het gaat niet gebeuren. Totdat zijn fanclub er vandoor gaat. Pas als de narcist er helemaal alleen voor staat, is er een kans dat er een scheurtje ontstaat in het schild dat hij heeft opgebouwd voor zichzelf. Er kan dan langzaam een beetje licht naar binnenkomen. Met dat licht kan de narcist zien dat zijn binnenwereld helemaal niet zo donker en verdorven is. De narcist zit gevangen buiten zichzelf en is niet in staat tot gezonde hechting.
Hoe herken je narcisme?
In tegenstelling tot wat je vaak hoort, namelijk dat een narcist geen schaamte kent, is hij juist geboren uit schaamte. Schaamte is een eindeloos gevecht tussen een deel wat er wel mag zijn (het masker) en een deel dat er niet mag zijn (de schaduw). Signalen om een narcist te herkennen zijn dan ook uitspraken die bepaalde karaktereigenschappen van zichzelf heel erg in het licht zetten en uitspraken die een ander juist in de schaduw zetten. Het klinkt paradoxaal. De narcist strooit ‘magic dust’ om zich heen om zijn eigen schaamte te verhullen. Met die stofwolk worden de omstanders zand in de ogen gestrooid.
De narcist:
- beschuldigt
Dit is de blame game. De narcist is het slachtoffer. Het is altijd de schuld van de:
-
- opvoeding
- regering
- elite
- buurman
- ex
- … vul maar in
- ontkent
In alle toonaarden. Daar weet ik niets van, liegen, smoesjes gebruiken. Niets wordt ontzien om welke blaam dan ook op zich te nemen. - projecteert
Alles wat de narcist zegt over de ander, gaat om zichzelf - intimideert
Plagen, pesten, intimideren zijn subtiele vormen van geweld waarmee de narcist ontzien wordt. - manipuleert
Het lukt hem iedere keer om iedereen om zijn vingers te winden met manipulatie, dit vervult hem met enorme trots - vernedert en beschaamt
Vernedering is een hele pijnlijke vorm van vingerwijzen, de ander naar beneden halen om zelf op de troon van onschuld te blijven zitten - domineert
Krijgt de narcist de ruimte om zijn gang te (blijven) gaan, dan zal hij steeds meer groeien en domineren - terroriseert
De narcist wordt gemener en gemener. Hoe groter de schaamte, hoe groter het geweld.
Herkenbaar? Zie je nu iemand voor je die een narcist is? Vast wel. Dit kan je moeder zijn die altijd vit op de buurvrouw, de jongen op school die jouw kind pest, de Harvey Weinstein in de #metoo discussie, de ex van je vriendin die het slachtoffer speelt.
Narcisme nader bekeken voor slachtoffers
De ravage die de narcist achter zich laat is niet gering. Als je opgroeit met een narcist als opvoeder kun je een leven bezig zijn om te dealen met de schaamte die dat met zich meebrengt. De narcist blijft zelf buiten schot als hij de vinger naar de ander wijst. Als de ander het kind is dat zijn hele leven hoort dat hij niet goed genoeg is, op subtiele en minder subtiele wijze, dan kan zich dat gaan vastzetten in schaamte. De schaamte is het idee dat de narcist gelijk heeft. De beschuldigingen van de narcist zijn dan geïnternaliseerd. Als het slachtoffer echter zijn ogen opent, en erachter komt dat het niet over hem gaat, kan de wond die beschaming heeft achtergelaten helen.
Hoe een narcist iemand beschaamt met gaslighting
Omdat de narcist zelf met schaamte zit opgescheept, en niet het vermogen heeft om naar binnen te kijken, kan hij geen kant uit met zijn gevoel van schaamte. Hij zal daarom zijn schaamte willen lozen. Omdat de narcist heer en meester is in het manipuleren van goedgelovige mensen, probeert hij de schaamte bij een ander aan te praten. Hoe dat gebeurt is vaak moeilijk te doorzien. Een term hiervoor is gaslighting. Deze term is gebaseerd op een toneelstuk en film waarin een vrouw langzaam gek gemaakt wordt door haar man. Door dingen te verdraaien gaat zij aan haar eigen gezonde verstand twijfelen. Wat een narcist doet is door middel van schaamte iemand laten geloven dat niet de narcist het probleem is of heeft, maar iemand anders. Dit gaat op zo’n gewiekste en subtiele manier, dat je het niet doorhebt. Door gaslighting kun je heel erg aan jezelf gaan twijfelen. Ben ik nou gek? Of…? Als dit jaren doorgaat, is er sprake van geestelijke mishandeling. De schuld wordt in iemand anders schoenen geschoven, zodat de narcist zich onschuldig kan voelen.
Ervaar je zelf schaamte en weet je niet waar het vandaan komt, maar heb je wel vermoedens dat dit door narcistische mishandeling komt? Vraag een sessie aan bij The Art of Shadow. Deze methode helpt inzicht te krijgen in patronen van codependency en narcisme. Zodra je deze patronen bij jezelf onderkent kun je ze ook veranderen.
Hoe kom je van je ego af?
Wil je er achter komen of je zelf narcistisch bent? Of deels, of wil je weten welke maskers jij draagt en ervaren hoe het is om deze te kunnen afzetten? Volg dan een Art of Shadow sessie. Hierbij wordt door middel van spel inzicht gegeven in het beeld dat je hebt over jezelf.
