Schaamte wortelt in het geloof: “Ik ben niet genoeg.”
Deze overtuiging nestelt zich diep in onze gedachten en in ons lichaam , gevoed door overtuigingen als:
- “Er is iets mis met mij, want…”
- “Ik verdien geen liefde, omdat…”
- “Ik schiet tekort, omdat…”
Het woord schaamte kent een oude oorsprong. Het stamt af van het Middelnederlandse scāmen of scāme, teruggaand op het Oudnederlandse skamo, verwant aan het Oudhoogduitse scama en het Oudengelse scamu. Al die woorden verwijzen naar “vernedering”, “oneer” of “blootstelling”. In de wortel van het woord ligt het idee van bedekken: iets willen verbergen dat we als onwaardig ervaren. Opvallend genoeg lijkt het ook op het Engelse scam; bedrog. En precies dat is schaamte: een subtiele vorm van zelfbedrog. We geloven iets onwaars over onszelf.
Zijn in plaats van doen
We denken dat we onszelf moeten bewijzen, iets moeten worden, succes of erkenning moeten behalen om waardevol te zijn. Maar hoe hard we ook rennen, het gevoel van tekort blijft.
Waarom? Omdat we onbewust de kern van schaamte blijven voeden: het idee dat onze waarde afhangt van wat we doen, in plaats van wie we zijn.
Onze waarde is echter onverwoestbaar, onaantastbaar, eeuwig aanwezig. Alleen de overtuigingen die we erover zijn gaan geloven vervormen dat besef. Wanneer we die illusies doorzien, ontstaat de ruimte voor onvoorwaardelijke zelfliefde.
Narcisme en codependency: twee gezichten van tekort
De overtuiging van tekort uit zich vaak in twee uitersten: narcisme en codependency. Beide zijn pogingen om dezelfde wond te verbergen. De narcist probeert het gemis te compenseren door te nemen; de codependent door te geven. Beiden zijn bang niet geliefd te zijn om wie ze werkelijk zijn. De narcist weerspiegelt afgescheiden kracht; de codependent weerspiegelt verloren zelfrespect. Hun gedrag verschilt, maar hun kern is identiek: een onvervulde honger naar echte verbinding. Dat de ene vorm sociaal minder aanvaard wordt dan de andere, maakt het onderliggende tekort niet anders.
Onze eigenwaarde ligt al besloten in ons wezen. We hoeven haar niet te verdienen of te vinden, alleen de leugens los te laten die ons hebben doen geloven dat we niet genoeg zijn.
Waar komt het geloof in tekort vandaan?
Schaamte ontstaat in onze opvoeding, in scholen, religies en de maatschappij als geheel. Eeuwenlang is onze cultuur doordrenkt geweest van het idee dat er iets fundamenteel mis is met de mens. Daarom beweegt dit thema in veel therapieën nauwelijks: men ziet schaamte nog steeds als een emotie, terwijl het in wezen een overtuiging is, een geloof dat we tekortschieten.
Schaamte loslaten betekent leren zien dat we gebeurtenissen uit ons verleden verkeerd hebben geïnterpreteerd. Ze zeggen niets over onze inherente waarde.
De weg naar bevrijding is verrassend eenvoudig: herinner dat je waarde nooit verloren is gegaan. Je was altijd al genoeg.
