Of je nu dik, dun, lelijk, knap, oud of jong bent, getint, blank of zwart, body shaming is er in alle smaken. Body shaming is iemand veroordelen op zijn uiterlijk. Het gevolg is een ongezonde relatie tot je eigen lichaam.
Fat shaming en eetverslaving
Body shaming gaat over elke opmerking over je lichaam die niet leuk is. Je wordt vernederd tot op het bot als iemand iets zegt over je flaporen. Met fat shaming, de meest bekende vorm van body shaming, kom je in een vicieuze cirkel terecht. De afwijzing over je lichaam kan zo hard aankomen, dat eten een vorm van defensie wordt. Je hebt een barrière van vet om je te beschermen van de eisen en verwachtingen van anderen. En die gewichtstoename zorgt weer voor meer body shaming. Niet alleen van anderen naar jou maar ook van jou naar jezelf.
Een eetverslaving komt door teveel afwijzing. Je eigenwaarde is geknakt. Door deze afwijzing voelt het lichaam fysiek gevaar waardoor de lever vet gaat maken. Je hebt zowel een psychologische muur als een fysieke muur om je heen gebouwd. Terwijl je dit doet, heb je helemaal geen voeling met je eigen behoeften. Vaak willen zwaarlijvige mensen hun rechtmatige plaats in het leven innemen, maar kunnen die ruimte in het leven niet innemen omdat iemand anders die ruimte claimde. Vaak is dat één van de ouders.
Opmerkingen, beschamingen, seksueel getinte grappen en vernederingen van het lichaam zijn psychologische wapens. Dit zijn traumatische ervaringen, keer op keer, terwijl er geen blauwe plekken zijn. Als dit langdurig en vanaf jonge leeftijd gebeurt, kun je een complexe posttraumatische-stressstooris (CPTSS) ontwikkelen. Je kunt daarmee klachten ontwikkelen op het gebied van zelfbeeld, relaties met anderen, het bewustzijn (aandacht, concentratie en geheugen), emotieregulatie en (gebrek aan) toekomstperspectief. Het niet kunnen voelen van emoties of het onderdrukken van emoties door over-eten of niet meer eten is een van de symptomen van CPTSS.
Body shaming en de behoeftige ouder
De opmerkingen van een ouder naar een kind over het lichaam komen veel voor. Het kan onschuldig lijken, een seksueel getinte opmerking van een vader naar zijn dochter als ze borsten krijgt. Een beschamende opmerking van een moeder naar haar zoon als hij baardhaar krijgt. Continue opmerkingen van een moeder over het gewicht van haar dochter. Een kind kan het gevoel krijgen dat het altijd tekort schiet.
De ouder ziet op zijn of haar beurt niet dat het hun eigen schaamte is die ze op het kind projecteren. Waar hebben zij zelf nog schaamte over? In sommige gevallen gaat het zo ver dat het kind beschaamd wordt op het uiterlijk zodat het een verstoorde relatie krijgt tot het eigen lichaam. Onbewust bindt de ouder het kind aan zich om te voorkomen dat ze volwassen worden. Body shaming kan zo de gehechtheid van de ouder naar het kind in stand houden.
Puberteit
Opmerkingen over je lichaam, of ze nu positief of negatief zijn, komen het krachtigst binnen in de pubertijd. Je lichaam wordt volwassen en hormonen gaan opspelen. Je lichaam moet gaan presteren! De identificatie met het lichaam wordt prioriteit. Al naar gelang de heersende norm kan elke afwijking je uit de markt prijzen. Alles wordt langs de meetlat gelegd. Puisten, flaporen, overgewicht of juist te weinig gewicht legt in de puberteit extra gewicht in de schaal.
Body shaming als je te dun bent
Hoewel fat shaming meer voor de hand ligt dan beschamen als je dun bent, is body shaming naar te dunne mensen net zo pijnlijk! Het is een staalharde veroordeling over je uiterlijk. Deze veroordeling kan op vroege leeftijd al geïnternaliseerd worden naar zelf afwijzing. Jezelf afwijzen doet minder pijn dan een familielid die je afwijst en hiermee krijg je het gevoel dat jij de controle hebt over die afwijzing.
Social media, televisie en films presenteren een standaard lichaamstype dat niet realistisch is voor de meeste jongvolwassenen. In combinatie met pesten en bodyshaming kan de schrijnende impact op jongeren niet worden onderschat.
Wat is jouw relatie met jouw lichaam?
Kritiek en zelfkritiek is net als junkfood. Voordat je het weet heb je iets geslikt wat niet waar is. Pesterijen, beschaming en vernederingen zijn een ongezonde voedingsbodem voor je eigenwaarde. Om weer van je lichaam te kunnen houden gaat het in eerste instantie niet om kilos en calorieën tellen. Dat kan ook weer een vorm van afwijzing zijn. De eerste stap is het aangaan van een gezonde relatie met jouw lichaam.
Wat vertel je jouw lichaam zoal gedurende de dag? Hou eens een dagboek bij. Hoe vaak heb je de nare opmerkingen die naar jou gericht waren overgenomen en ben je die gaan herhalen naar jezelf toe? Kun je die omdraaien? Kun je voelen hoe het zou zijn als je onvoorwaardelijk aanwezig mag zijn zonder oordeel. Speel eens met de ‘vermeende blik van de ander’. Zonder dat je weet wat iemand echt denkt over je, kun je eens vanuit de ander naar jezelf kijken met een liefdevolle blik. Dit is niet hetzelfde als positieve affirmaties of gewoon maar roepen dat je toch wel mooi bent. Het is het echt invoelen van het ‘houden van’.
Je bent meer dan je lichaam
Identificatie met het lichaam brengt ook het risico met zich mee dat je daarop afgewezen wordt. Andersom ook natuurlijk, als je een prachtlichaam hebt en daarvoor geprezen wordt, hangt jouw zelfbeeld af van die complimenten. Als die wegvallen, en je hebt je helemaal geïdentificeerd met het lichaam en de rol die het speelt, dan kan dat je zelfvertrouwen breken. Denk bijvoorbeeld aan een atleet die door een ongeluk zijn benen moet missen.
De heling van body shaming ligt misschien wel het meest in het besef dat je meer bent dan je lichaam. Je bent een ziel in een lichaam. Dit betekent dat jij als ziel een relatie kunt aangaan met je lichaam. Je kunt die relatie in ere herstellen, er voor zorgen, er van houden. Hierdoor kun je ook opmerkingen over je lichaam beter ‘filteren’. Gaat die opmerking wel over mij, of is iemand anders zijn schaamte op mij aan het projecteren? Misschien is er wel sprake van jaloezie of populair willen doen.
Je lichaam is een instrument waarmee jij ervaringen opdoet in het leven. Met dit bewustzijn kun jij weer de wilskracht opbouwen om dat leven tegemoet te treden op jouw voorwaarden.
Tip voor mensen met overgewicht: Videocursus ‘Overgewicht loslaten met de MIR-Methode’. In het artikel over overgewicht schreef Mireille Mettes: “De oorzaak van overgewicht heeft niets met voeding te maken, maar alles met emoties!” In dat artikel legt Mireille Mettes uit dat ze een aantal vrouwen heeft geïnterviewd naar hun levensloop, waardoor ze te weten kwam dat er zeker 8 emotionele oorzaken zijn voor overgewicht. En dat die alle 8 niks met voeding te maken hebben.
Familieopstelling over gewicht en overgewicht
– Heb je geen controle over de kilo’s? Over welke personen en situatie wil je controle hebben?
– Voor wie draag jij gewicht? Met wie ben jij uit loyaliteit verstrengeld?
– Tegen welke situaties of relaties beschermt jouw gewicht jou? Geeft eten je een gevoel van veiligheid?
– Ben je in strijd met jouw gewicht? Voor wie heb jij het op moeten nemen (in moeten nemen) als kind?
– Welke plek heeft voedsel in jouw bewustzijn gekregen? Wil je onbewust misschien geen gewicht verliezen?
Met deze familieopstelling over gewicht laten het veld praten zodat je onbewuste overtuigingen gehoord kunnen worden. Als het veld praat, komen er dingen naar boven die ons bewustzijn en ons gedrag vormen. Ons overgewicht kunnen verschillende oorzaken hebben en vaak heeft het niets met het eten zelf te maken. Onze relaties met onze echtgenoten, kinderen, ouders en vrienden spelen een grote rol. Een belastende gezinssituatie kan een kind met de rol opzadelen om emotioneel voor ouders te zorgen. Misschien heeft het tussen ouders met een slecht huwelijk moeten ‘bemiddelen’. De relatie van de ouders heeft dan voorrang gekregen op de relatie van het kind met zichzelf.
Kom er tijdens de opstelling over gewicht achter wat jouw gewicht jou te vertellen heeft.
Eetstoornissen – Honger naar vervulling
Bij anorexia, boulimia en overgewicht draait het niet om calorieën en lichaamsgewicht, maar om de zoektocht naar een eigen identiteit. Het eetprobleem houdt gevoelens en behoeften verborgen, die erom vragen om gezien en uitgedrukt te worden. De eetstoornis is een roep om zingeving; een honger naar vervulling. Het eetprobleem geeft bescherming. Pas als degene die aan de eetstoornis lijdt contact krijgt met wie hij of zij diep van binnen is en voldoende zelfvertrouwen en eigenwaarde heeft opgebouwd, kan deze bescherming worden losgelaten. Dit boek geeft inzicht in de psychische achtergronden van anorexia, boulimia en overgewicht en beschrijft wat helpt om de eetstoornis los te laten. Het is bestemd voor mensen die worstelen met een eetprobleem en voor hun ouders, leraren en therapeuten. Bezoek hier de website van Modita van Zummeren http://www.genietenvanmeditatie.nl/.
